Ontdek dit voorjaar in de Kunsthal een omvangrijk overzicht van de Duitse expressionistische schilder en Die Brücke-lid Max Pechstein (1881-1955). Pechsteins dynamische en kleurrijke composities zijn van grote invloed geweest op de ontwikkeling van de beeldtaal van het expressionisme. Veel van zijn werk weerspiegelt een zoektocht naar een harmonieuze relatie tussen mens en natuur, onder meer geïnspireerd door Pechsteins reizen naar de Pruisische dorpen Nidden en Leba en de Palau-eilanden. Hij reflecteert in zijn werk op een tijdperk van ingrijpende veranderingen in Europa, waaronder de onderdrukking van zijn kunst door het naziregime. Aan de hand van ruim vijftig schilderijen aangevuld met prenten, houtsneden, tekeningen, foto’s en persoonlijke voorwerpen van de kunstenaar toont de Kunsthal zijn brede oeuvre en krijgt je inzicht in het persoonlijke leven van Max Pechstein.
Die Brücke
Max Pechstein begint eind negentiende eeuw zijn carrière als decoratief schilder in Zwickau, waarna hij naar Dresden verhuist om te studeren aan de Koninklijke Kunstacademie. Hij sluit zich in 1906 aan bij Die Brücke, een invloedrijke kunstbeweging waartoe ook kunstenaars als Ernst Ludwig Kirchner en Emil Nolde toe behoren. De naam symboliseert de ambitie van kunstenaars een brug te slaan naar een nieuwe kunstbenadering, los van de gevestigde normen van de academische kunst. Vroeg werk van Pechstein, waaronder het olieverfschilderij Meisje in het woud (1910), laat zien hoe realistische weergaven van de werkelijkheid binnen de schilderkunst plaatsmaken voor felle kleuren, ruwe, expressieve penseelstreken en vormexperimenten.
Verlangen naar de natuur
Als kunstenaar is Pechstein op zoek naar harmonie, een streven dat zowel in zijn keuze van onderwerpen als in zijn kleurgebruik naar voren komt. Zijn concept van harmonie is nauw verbonden met de relatie tussen mens en natuur. Zo laat hij zich inspireren door zijn reizen naar het Oost-Pruisische vissersdorp Nida (Nidden), waar Pechstein lange periodes doorbrengt. Dit schilderachtige dorpje staat bekend als een van de oudste kunstenaarskolonies van Europa. Pechstein beschouwt deze plek, net als vele andere kunstenaars, als een paradijs en vindt inspiratie in de natuurrijke omgeving. Ook Leba, een vissersdorp in toenmalig Pruisen, dient veelal als onderwerp voor zijn werk. In de periode dat Pechstein hier verblijft, schildert hij in levendige kleuren de haven, vissersboten en vissers, en later in zijn carrière ook Avond in de haven van Leba (1951). Een schilderij dat bijna licht uitstraalt vanwege de felle tinten geel en blauw. Pechstein is nauw betrokken bij de mensen uit deze dorpen. Hij gaat regelmatig met hen mee het land of de zee op en legt dit met zijn camera vast. De talrijke foto’s die hij tijdens deze momenten maakt, laten zien hoe Pechsteins dynamische composities van het plattelandsleven in zijn schilderijen en prenten tot stand zijn gekomen.
Palau-eilanden
Geïnspireerd door Paul Gauguins schilderijen van Tahiti en de Marquesas, vertrekt Pechstein naar de Palau-eilanden, die destijds deel uitmaken van het Duitse koloniale rijk. Dagboekfragmenten van zijn verblijf op de eilanden geven inzage in de belevingswereld van de kunstenaar. Zijn reis moet vroegtijdig worden afgebroken vanwege het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog, maar de kunstenaar keert in gedachten vaak terug naar deze plek van verlangen. Eenmaal terug in Berlijn, put hij uit zijn herinneringen aan Palau en baseert hij zijn kleurrijke olieverfschilderijen op de schetsen die hij daar van de paradijselijke omgeving heeft gemaakt. Hij schildert de ruisende palmbomen, tropische bloemen en helderblauwe watervallen die zich op de eilanden bevinden, en ook de lokale bevolking – al vissend en varend – brengt hij tot leven op zijn canvas
Contrasten
Met zijn werk verkent Pechstein de tegenstelling tussen het eenvoudige plattelandsleven en de verfijnde stedelijke wereld. Zowel in zijn schilderijen als in zijn prenten, die een groot onderdeel van zijn oeuvre beslaan, benut Pechstein de expressieve kracht van scherpe licht-donkercontrasten. Hiermee legt hij de mensen op het platteland levendig vast, in tegenstelling tot de stedelijke portretten die hij maakt van onder anderen zijn zoon – statig gekleed in smoking – verschillende kennissen en zichzelf, vaak afgebeeld met een rokende tabakspijp. Ondanks de grote verschillen tussen het leven op het platteland en de stad, tracht Pechstein in al zijn portretten de innerlijke wereld van zijn geportretteerden te vangen.
pers
