Kunsthal Rotterdam

De tentoonstelling is een samenwerking tussen Kunsthal Rotterdam, de National Gallery of Canada in Ottawa, Art Gallery of Ontario in Toronto en Schirn Kunsthalle Frankfurt. Voor het eerst zijn in Rotterdam de belangrijkste werken uit de grote Canadese collecties te zien, waaronder Mt. Lefroy (1930) van Lawren Harris en Terre Sauvage (1913) van A.Y. Jackson.

In de periode tussen 1910 tot 1940 gaan kunstenaars die horen bij de Group of Seven op zoek naar een nieuwe, Canadese visuele taal. Gedreven door een verlangen naar het creatieve experiment verlaten kunstenaars als Tom Thomson, Lawren S. Harris, A.Y. Jackson, Franklin Carmichael, F.H. Varley, Emily Carr en J.E.H. MacDonald de steden om diep het Canadese landschap in te trekken. Hun werken kenmerken zich door gewaagde composities, expressieve penseelstreken en krachtig kleurenpalet, en zijn baanbrekend voor de verdere ontwikkeling van de Canadese schilderkunst. 

De Canadese modernisten zijn eensgezind in hun doel om de magische schoonheid, grandeur en ‘fotogenieke’ kwaliteit van het land vast te leggen. Hiermee willen ze de vorming van een eigen identiteit van de jonge natie versterken. Het land, dat sinds 1867 bekend staat als de Canadese Confederatie, is gevormd door een lange geschiedenis van Franse en Engelse koloniale bezetting. Het gebied is al duizenden jaren bewoond door de oorspronkelijke volken voordat het vanaf de zestiende eeuw door Europese kolonisten wordt ingenomen. 

Emily Carr

De leden van de Group of Seven richten zich vooral op het weergeven van de schoonheid van de natuur, met werken vol majestueuze rivieren en uitgestrekte wouden. De kunstenaars schetsen een romantisch beeld van een ongerepte wildernis en gaan hierbij voorbij aan de rappe bevolkingsgroei, de industrialisatie en bovenal de oorspronkelijke bewoners, die zij buiten beeld laten. Het werk van kunstenaar Emily Carr uit British Columbia, die in 1927 met de groep in aanraking komt, is een uitzondering. Naast haar vele landschappen is zij ook bekend om de aandacht die zij in haar vroege werk heeft voor de oorspronkelijke bevolkingsgroepen van Canada, en haar interesse in het vastleggen van hun cultuur. Vandaag de dag krijgt echter ook Carr kritiek omdat zij de cultuur van de Kwakwaka’wakw in haar werken terugbrengt tot een stereotypering.

Land en landschap

In de loop van het dekolonisatieproces zijn de stemmen van critici steeds luider gaan klinken. Ze verzetten zich tegen het portretteren van Canada als een ongerept land en het toe-eigenen van de oorspronkelijke cultuur. Het esthetisch geordende ‘landschap’ - gezien als subliem, pittoresk of romantisch – is in de kern een Europees concept. Datzelfde geldt voor het idee dat je land kunt bezitten of erover kunt regeren. Hier tegenover staat het wereldbeeld van de oorspronkelijke bewoners: de onlosmakelijke band en verwantschap met het land en alle niet-menselijke wezens. “Het land staat aan de basis van al onze relaties”, aldus kunstenaar Caroline Monnet. De Kunsthal toont Monnets filmcollage Mobilize uit 2015. Hierin worden aan de hand van archiefmateriaal vragen gesteld over de identiteit en representatie van First Nations, een groep oorspronkelijke volken. In de documentaire How a People Live (2013) neemt Lisa Jackson de koloniale trauma’s van oorspronkelijke gemeenschappen onder de loep. Door middel van interviews en historisch beeldmateriaal brengt Jackson de geschiedenis en gevolgen in kaart van de gedwongen herhuisvesting van de Gwa'sala en Nakwaxda’xw  gemeenschappen.

Catalogus

Bij de tentoonstelling verschijnt de Engelstalige catalogus: ‘Magnetic North. Imagining Canada in Painting 1910-1940’. Het boek staat onder redactie van Martina Weinhart en Georgiana Uhlyarik en bevat essays en artikelen van onder andere Jeff Thomas, Ruth Philips en Carmen Robertson.  Uitgegeven door Prestel, €49, ISBN 978-3-7913-5994-6, 235 pagina’s.