Voor het eerst in Nederland presenteert Kunsthal Rotterdam een groots overzicht van imposante wandkleden naar ontwerpen van beroemde kunstenaars als Picasso, Le Corbusier, Miró, Vasarely en Louise Bourgeois. De tentoonstelling ‘Extra Large’ belicht een periode van honderd jaar, met wandtapijten van direct na de Eerste Wereldoorlog tot nu, en ontvouwt een vrijwel onbekend aspect uit het oeuvre van veel moderne en hedendaagse kunstenaars. Zij gebruiken de eeuwenoude weeftechniek als basis voor hun textielkunst en interpreteren deze steeds opnieuw. Het grootste deel van de ruim zestig werken is vervaardigd in het historisch instituut ‘Manufacture des Gobelins’ in Parijs. De metershoge, handgeweven wandkleden zijn door hun combinatie van artistieke finesse en buitengewoon vakmanschap ongeëvenaard en een lust voor het oog en maken zichtbaar hoe verrassend actueel het traditionele ambacht van weven is.
In tien hoofdstukken toont ‘Extra Large’ de ontwikkeling van het wandkleed. De kleurrijke, figuratieve en soms zeer abstracte werken brengen de oneindige mogelijkheden van het ambacht aan het licht. Het felgekleurde ‘Une carte du Japon’ – gefabriceerd van 2012 tot 2017 naar een ontwerp van de Franse kunstenaar Alain Séchas – laat zien hoe wevers in staat zijn om expressieve penseelstreken van schilderijen na te bootsen. Verrassend zijn ook de met de hand vervaardigde optische illusies van Victor Vasarely en van de Israëlische kunstenaar Yaacov Agam. Hun veelal vierkante wandkleden ogen driedimensionaal en lijken haast te bewegen. Vanaf het begin van deze eeuw zie je ook technische aspecten van het digitale tijdperk terug in de ontwerpen. Zo zet de Franse kunstenaar ORLAN met een door de computer gemanipuleerd zelfportret vraagtekens bij de heersende schoonheidsidealen. En benadrukt de eveneens Franse kunstenaar Christophe Cuzin met extreem uitvergrote pixels in zijn werk ‘Jardin des Gobelins’ de overeenkomsten tussen digitale beeldtechniek en het rasterweefsel van het wandkleed.
Intensief handwerk
De Franse staat geeft al sinds het begin van de zeventiende eeuw opdrachten aan gerenommeerde kunstenaars voor het ontwerp van wandtapijten, die vervolgens worden geproduceerd in de nationale weefwerkplaatsen. Soms dragen de ontwerpen een sociaal-politieke boodschap uit of tonen ze historische omwentelingen, andere tapijten hebben een meer decoratief doel. Hoewel de oude technieken voor het handweven en knopen ongewijzigd zijn gebleven, heeft het ambacht zich door de vaak complexe ontwerpen vernieuwd. Zo bleef Picasso’s ontwerp ‘Les Femmes à leur toilette’ dertig jaar in de kast liggen voordat wevers het in 1971 aandurfden om, met de inmiddels opgedane ervaring, het bijzonder gedetailleerde wandkleed te vervaardigen. De realisatie van dit wandkleed nam maar liefst zes jaar in beslag. Ook nu nog vergt de voltooiing van een uniek wandtapijt vaak jaren van intensief handwerk.
Monumentaal
Museum het Louvre in Parijs haalt voor de tentoonstelling ‘Extra Large’ het voor slechts een derde voltooide wandtapijt ‘Le Globe terrestre’ voor het eerst uit het depot. Het ontwerp met een omvang van 72 m² is van de hand van de Duitse schilder Werner Peiner en in 1940 gemaakt in opdracht van de Duitse bezetter. Na de bevrijding in 1944 stopte de productie van het monumentale wandkleed abrupt. Als tegenreactie ontwerpt de Franse kunstenaar Jean Lurçat in 1943 het goudkleurige wandtapijt ‘Liberté’ waarin hij de vrijheidswens van het Franse volk verwoordt. Ook dit werk is in de Kunsthal te zien.
PERS
