Kunsthal Rotterdam

De Amerikaanse Alexander Calder (1898-1976) is een van de grootste vernieuwers uit de moderne kunst en een pionier van de kinetische kunst. Hij is de eerste die sculpturen van hun sokkel haalt en ophangt, waardoor ze lijken te zweven in de lucht. Zijn iconische mobiles en stabiles zijn te zien, maar ook gemotoriseerde werken en geluidssculpturen. Licht en reflectie, geluid, vergankelijkheid, zwaartekracht en architectuur: belangrijke thema’s uit het oeuvre van Calder weerklinken in de werken van de kunstenaars van nu. 

De werken van de gerenommeerde kunstenaars Olafur Eliasson, Žilvinas Kempinas, Simone Leigh, Ernesto Neto, Carsten Nicolai, Roman Signer, Aki Sasamoto, Monika Sosnowska, Sarah Sze en Rirkrit Tiravanija brengen nieuwe verbanden met het iconische oeuvre van Calder aan het licht. Calder Now schrijft een nieuw, avontuurlijk hoofdstuk in het verhaal van de moderne en hedendaagse kunst.

Primeurs

Een aantal werken is speciaal gemaakt voor Calder Now en in de Kunsthal voor het eerst te zien voor publiek. Aki Sasamoto (Japan, 1980) brengt in het voorjaar van 2021 vier maanden door in Atelier Calder, Saché, Frankrijk, waar ze als artist-in-residence ‘Squirrel Ways’ maakt. Een werk op het snijvlak van installatie en performance. 

Rirkrit Tiravanija (Argentinië, 1961) maakt met zijn ‘untitled 2021 (le jeu de l’araignée rouge)’ een voor hem kenmerkend toegankelijk werk. In de tentoonstellingsruimte stuit het publiek op een biljarttafel met witte, een gele, een blauwe en meerdere rode ballen, waar iedereen welkom is een potje biljart te spelen.

Met enkel een muur, magneetband en een ventilator creëert de Litouwse kunstenaar Žilvinas Kempinas (1969) in zijn werk ‘Flaming Tape’ (2021) een dynamische installatie die geen moment hetzelfde is. Luchtstromen activeren het kinetische werk, waardoor de stroken tape als een 3D-tekening in beweging wordt gezet. 

Zinnenprikkelende ervaringen

Het gebruik van sobere materialen verbindt het werk van Simone Leigh (Verenigde Staten, 1967) met dat van Calder. Leigh laat zich inspireren door de keramiektradities van West-Afrika en van de oorspronkelijke bewoners van de Verenigde Staten. Ze gebruikt materialen als kaurischelpen, rozen en raffia. In Leighs werk spelen de geschiedenissen en ervaringen van zwarte vrouwen de hoofdrol. ‘Titi (Zicropax)’ (2021) en ‘Untitled’ (2013) zijn de kleinste, maar zeker niet de minste werken uit de tentoonstelling. 

Carsten Nicolai (Duitsland, 1965) wil ingewikkelde processen van tijd, geluid en ruimte toegankelijk en zichtbaar maken voor de beschouwer. In Calder Now toont hij zijn indrukwekkende installatie ‘pionier I’ (2011). Een omvangrijke, witzijden parachute wordt in intervallen door een windmachine opgeblazen en dompelt de grote HAL 2 van de Kunsthal onder in geluid.

Ernesto Neto (Brazilië, 1964) spreekt alle zintuigen aan in zijn immersieve en sensuele installatie ‘It Happens When the Body is Anatomy of Time’ (2000). Geurige kruidnagel, komijn en saffraan vullen grootschalige lycra zakken die zich als diagonale zuilen uitstrekken tussen vloer en plafond. 

Olafur Eliasson (Denemarken, 1967) onderzoekt perceptie aan de hand van natuurlijke fenomenen als licht en reflectie. Met zijn zintuiglijke installaties wil hij de toeschouwer direct bij zijn werk betrekken. In de tentoonstelling presenteert hij de twee uiteenlopende werken ‘Black and yellow double polyhedron lamp’ (2011) en ‘The lost compass’ (2013).

Onopvallende, dagelijkse voorwerpen tovert Roman Signer (Zwitserland, 1938) om tot een fantasierijk en verrassend resultaat. Zoals een wit overhemd, met de mouw omhoog gehouden door een ballon (‘Hemd’, 1995), of een geknikte orgelpijp (‘Orgelpfeife’, 2020). Experiment en energetische activering staan centraal in zijn humorvolle werk, dat ons op onverwachte manier naar de wereld om ons heen laat kijken.

Als bevroren in de tijd openbaart ‘Still Life with Desk’ (2013-2015) van de Amerikaanse kunstenaar Sarah Sze (1969) zich aan het publiek. Een installatie van ijzerdraad en objecten als foto’s, briefpapier en wegwerpbekers waarmee Sze de constructie en meetbaarheid van tijd en ruimte onderzoekt.

Monika Sosnowska (1972) vervormt architecturale sporen uit het naoorlogse Polen – haar geboorteland – tot elegante vormen. Haar ‘Gate’-sculpturen ogen enerzijds zwaar, maar hangend aan het plafond lijken ze tegelijkertijd ook licht en luchtig.

Catalogus

Ter gelegenheid van de tentoonstelling ‘Calder Now’ brengen Kunsthal Rotterdam en Uitgeverij Lannoo in samenwerking met de Calder Foundation de rijk geïllustreerde gelijknamige catalogus uit (Nederlands en Engels). Hierin wordt uitgebreid aandacht besteed aan Alexander Calders leven en werk, en aan de tien hedendaagse kunstenaars. Met essays van kunstenaar, componist en curator Gryphon Rue, academicus Donatien Grau en gastcuratoren Dieter Buchhart en Anna Karina Hofbauer. De 192-pagina’s tellende publicatie is voor €39,99 verkrijgbaar in de Kunsthal Shop (ISBN Nederlandse editie: 978 94014 79684, ISBN Engelse editie: 978 94014 79677).

Samenwerking

De tentoonstelling komt tot stand in nauwe samenwerking met gastcuratoren Dieter Buchhart en Anna Karina Hofbauer en de Calder Foundation.